Zastrzeżenie numeru PESEL. O co chodzi w nowej ustawie?

Niedługo wejdzie w życie zapowiadana ustawa o możliwości zastrzeżenia numeru PESEL. W obiegu medialnym zapowiadana jest jako ustawa, która umożliwi schowanie numeru PESEL. Oczywiście nie jest to do końca prawda. Poniżej krótko wyjaśnię, co umożliwi nowa ustawa, a czego nie.

Czy zastrzeżenie numeru PESEL sprawi, że PESEL zniknie z publicznie dostępnych baz danych?

Definitywnie nie. Zastrzeżenie numeru PESEL nie będzie służyć temu by stać się bardziej anonimowym. Cel ustawy był zgoła odmienny. Jeśli PESEL zgodnie z innymi przepisami (np. KSH) jest ujawniony w publicznym rejestrze to nadal taki będzie pomimo jego zastrzeżenia.

Czy po zastrzeżeniu PESELu mogę być pozwany oraz czy ktoś będzie mógł się zwrócić do MSWiA o ujawnienie mojego PESELu?

Co do zasady tak. Jeśli chodzi o możliwość ujawnienia PESELu z bazy danych MSWiA to definitywnie jeśli zaistnieją przesłanki do jego ujawnienia to zastrzeżenie PESELu niczego nie zmieni. Osoba składająca wniosek będzie mogła taki PESEL osoby trzeciej otrzymać, nawet pomimo jego zastrzeżenia.

Jeśli chodzi o pozwanie to odpowiedź jest twierdząca z jednym wyjątkiem. Zwolniony z zobowiązania będzie osoba, która zastrzegła numer PESEL i po tym zastrzeżeniu numeru PESEL zostanie zaciągnięte zobowiązanie w podmiocie, który miał obowiązek sprawdzić owe zastrzeżenie. W praktyce będą to banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności.

Przed czym zatem chroni zastrzeżenie numeru PESEL?

Chroni przede wszystkim przed kradzieżą tożsamości. Dotyczy to głównie zobowiązań zaciąganych na podstawie samego numeru PESEL i najczęściej w sytuacji, w której owe zobowiązanie jest zaciągane przez Internet, gdyż w innych okolicznościach podmioty udzielające różnego rodzaju zobowiązań weryfikują klientów. Oczywiście tradycyjnie swoistą dziurą w ustawie jest problematyka podmiotów, które wymykają się z ram ustawy prawo bankowe etc. czyli różnego rodzaju firmy krzaki, które udzielają pożyczek na szemranych zasadach. Niemniej w mojej ocenie zastrzeżenie numeru PESEL przed ewentualnym "oszukanym" zobowiązaniem ostatecznie sprawiłoby, że takie sprawy w sądach tego typu "firmy" by przegrały.

Warto dodać, że zastrzeżenie numeru PESEL będzie także istotne w przypadku wypłaty z banku 3-krotności minimalnego wynagrodzenia. Jeśli PESEL będzie zastrzeżony to bank takich środków nie wypłaci. Czy to dobre? Moim zdaniem tak i warto pomyśleć o zastrzeżeniu numeru PESEL starszej osobie, gdyż to może ją uchronić przed oszustwem na wnuczka/policjanta.

Jak to ma działać?

Zastrzeżenie PESELu ma być możliwe samodzielnie w aplikacji mObywatel jak i w bankach. Ma to się dziać w sposób zinformatyzowany, zatem nie będzie weryfikacji takiej decyzji przez sąd/urzędnika. Zastrzeżenie będzie można w każdej chwili cofnąć w trybie w jakim możliwe jest zastrzeżenie PESELu i ponownie ma to się odbywać automatycznie. Posiadacz numeru PESEL będzie mógł sprawdzić, czy jego PESEL jest zastrzeżony czy nie, jednakże poza informacją w aplikacji mObywatel nie wiadomo w jaki inny sposób będzie mógł to zweryfikować.

Generalna ocena tej instytucji jest pozytywna. Oczywiście można odnieść wrażenie, że z dużej chmury mały deszcz, jednakże to nie ma być rewolucja i utrudnienie normalnego obrotu, a działanie przeciwko oszustom. Instytucja nie jest idealna, ale każde utrudnienie działalności szemranego podmiotu należy oceniać pozytywnie.